Opinie: moderne normen & waarden toepassen op historische gebeurtenissen?

Het beeld in kwestie

Even snel nog een post. Toen ik vanmiddag weer als kaasmeisje moest werken kwam mij ter ore dat men op de sokkel van het beeld van Jan Pietzersz. Coen op de Roode Steen een extra regel tekst wil plaatsen waarin wordt uitgelegd dat men niet achter zijn daden staat maar men het beeld niet durft weg te halen.
Voordat ik mijn mening ten gehore breng eerst een korte biografie over Jan Pietersz. Coen.

J-P Coen (1587-1629) werd geboren te Hoorn en was gouverneur-generaal van Java (Indonesië) van 1617 tot 1629. Hij regeerde met harde hand en heeft een aantal opstanden op brute wijze neergeslagen. Ook heeft hij er voor gezorgd dat de Nederlanden zich als dominante handelsmacht in Indonesië kon vestigen en de belangrijkste specerijen leveranciers in de wereld werden. Hierdoor werden de Nederlanden een wereldmacht en gingen zij een tijd tegemoet die bekend staat als de Gouden Eeuw. Coen maakte zich gehaat door zijn medogenloze handelen onder de Indiërs maar geliefd in de Nederlanden omdat hij zorgde dat er een stabiel en dus gunstig handelsklimaat in Nederlands-Indië ontstond. Hij heeft ook Batavia, huidige Jakarta, gesticht. Om het grof te stellen heeft hij met zijn bewind de Nederlanden rijk en machtig gemaakt.
Nu is er in zijn geboortestad Hoorn in de 19de eeuw een standbeeld opgericht, destijds was dat normaal want het nationalisme begon net op te komen en men wilde een gevoel van saamhorigheid creëren, daar hoort de beleving van een gezamenlijk verleden dus ook bij. Zulke beelden zie je in veel steden: altijd van personen die in het verleden van Nederland het land geholpen hebben groot te worden. Coen was één van deze personen.

Jan Pietersz. Coen

Ik hoorde vanavond dus dat de gemeente een extra zin op de sokkel wil zetten waarin duidelijk wordt dat zij het niet eens zijn met de daden van Coen maar dat zij het beeld niet willen of durven weg te halen. Persoonlijk vind ik dit, als geschiedenis student, een schoolvoorbeeld van 'moderne normen & waarden toepassen op gebeurtenissen in het verleden'. Bij ons is dit naast teleologisch (dat je eerst je conclusie klaar hebt en dan pas de bewijzen gaat zoeken) onderzoek een doodzonde. In het verleden had men namelijk andere normen en waarden en die zijn niet te vergelijken met die van de moderne tijd, of het heden. Men doet dit echter al eeuwen: kijk maar naar de Renaissance: men vond de middeleeuwen een donker en achterlijk tijdperk, dit denken wij nog steeds. Dit komt omdat de mensen uit de Renaissance vonden dat de culturele traditie gestopt was en dat zij het weer tot leven wekten. Dit is in zekere zin toepasbaar op deze situatie: de mensen die de extra regel willen toevoegen vinden Coens daden beestachtig die niet meer verëerd moet worden. Wat zij echter vergeten is dat men Coens daden niet vereerd maar de resultaten. Van Oldenbarneveld, de Ruijter, Willem II, Willem de Zwijger waren ook geen lieverdjes en die hebben ook misdaden begaan. In de moderne zin van het woord.... toen waren het namelijk geen misdaden of vertoon van beestachtig gedrag.

Wij leren dat we gebeurtenissen van vroeger in hun eigen licht moeten bekijken, ze in hun waarde laten. Dat doen we zowel met het glas wijn dat gister over het witte tafelkleed ging als met de kruistochten of Coens daden.

Maar nu jullie: vinden jullie dat normen en waarden van nu toegepast kunnen worden op het verleden? Of zijn jullie het met mij eens dat dat niet kan omdat men anders dacht.